.: EVCED :. Enerji Verimlili�i ve �evre Dairesi Ba�kanl�� - �klim De�i�ikli�i

�klim de�i�ikli�i, �Kar��la�t�r�labilir zaman dilimlerinde g�zlenen do�al iklim de�i�ikli�ine ek olarak, do�rudan veya dolayl� olarak k�resel atmosferin bile�imini bozan insan faaliyetleri sonucunda iklimde olu�an bir de�i�iklik� bi�iminde tan�mlanmaktad�r.

K�resel iklim de�i�ikli�i; fosil yak�tlar�n kullan�m�, arazi kullan�m� de�i�iklikleri, ormans�zla�t�rma ve sanayi s�re�leri gibi insan etkinlikleriyle atmosfere sal�nan sera gaz� (H2O(b), CO2, CH4, O3, N2O, CFC�11, HFC, PFC, SF6) birikimlerindeki h�zl� art��n do�al sera etkisini kuvvetlendirmesi sonucunda Yerk�renin ortalama y�zey s�cakl�klar�ndaki art�� ve iklimde olu�an de�i�iklikleri ifade etmektedir.

�klim de�i�ikli�i, 21. y�zy�lda insanl��n kar�� kar��ya kald�� en b�y�k sorunlar�n ba��nda gelmektedir. �nsan sa�l��, ekosistemler, hatta insan neslinin s�rd�r�lmesi bak�m�ndan tehdit olu�turabilecek olumsuz etkileri nedeniyle �ok ciddi sosyo-ekonomik sonu�lara yol a�abilecek bir sorun olarak de�erlendirilen iklim de�i�ikli�i, �zellikle son y�llarda uluslararas� g�ndemin �st s�ralar�nda yer almaya ba�lam��t�r.

�klim de�i�ikli�inin etkileri aras�nda tatl� su kaynaklar�n�n azalmas�, g�da �retimi ko�ullar�ndaki genel de�i�iklikler ve seller, f�rt�nalar, s�cak dalgalar� ve kurakl�k nedeniyle �l�mlerde ya�anacak art��lar say�labilir.

Ya�am alanlar�n�n h�zl� de�i�imine ayak uyduramayan bir�ok bitki ve hayvan t�r�n�n nesli yok olacak. D�nya Sa�l�k �rg�t�'n�n verilerine g�re, s�tma ve yetersiz beslenme gibi nedenlerden milyonlarca ki�i �l�mle y�z y�ze gelecek.

�klim de�i�ikli�inin ekonomik ve insani boyutu konusunda yap�lan b�t�n �al��malar�n ortak �zelli�i, d�nyan�n 2 oC e�i�inin �zerindeki bir s�cakl�k art��na maruz kalmas� halinde d�nya ekonomisinde ve daha da �nemlisi insani kalk�nmada geni� �apl� gerilemelerin geri d�n�lmez bir �ekilde ba�layaca��d�r. Mevcut sanayile�me ve buna ba�l� enerji politikalar� kontrol alt�na al�nmad�� takdirde, bu kritik s�cakl�k art�� ok daha �st seviyelere ��kacakt�r. S�cakl�k art��n� 2 oC d�zeyinde tutmak i�in karbon emisyonlar�n�n atmosferik yo�unlu�unu milyonda 450 partik�l d�zeyinde sabitlenmesi gerekmektedir. Aksi halde, 2050 y�l�nda atmosferik yo�unluk d�zeyi 750 partik�l d�zeyine ��kacak. Karbondioksit yo�unlu�u a��s�ndan 450 partik�l d�zeyini sa�lamak i�in d�nyan�n y�ll�k karbondioksit emisyonunun toplam 4 gigaton seviyesine �ekilmesi gerekmektedir. Bu ise, mevcut karbondioksit emisyonlar�n�n 2050�ye kadar % 80 oran�nda azalt�lmas� anlam�na gelmektedir(UNDP, 2007: 14).

Sera Etkisi Nedir?
K�resel �s�nmada en b�y�k pay� alan sera etkisi nedir? G�ne�ten gelen dalgal� radyasyonun bir k�sm� do�rudan atmosfer taraf�ndan uzaya verilirken, bir k�sm� da yery�z� taraf�ndan emilir. Is�nan yery�z�nden sal�nan uzun dalgal� radyasyonun �nemli bir b�l�m� tekrar atmosfer taraf�ndan emilir. Atmosferdeki gazlar�n k�sa dalgal� g�ne� ��nlar�na kar�� ok ge�irgen, yery�z�nden verilen uzun dalgal� radyasyona kar�� ise, biriken sera gazlar� nedeniyle daha az ge�irgen olmas� sonucunda, yere yak�n k�s�mlar�n beklenenden daha fazla �s�nmas� olay�na atmosferin sera etkisi denilmektedir.

1. G�ne�ten gelen k�sa dalgal� ��nlar�n % 51� i yery�z� taraf�ndan tutulur. Bu enerji ile yery�z� �s�n�r.
2. Yery�z� taraf�ndan emilen bu enerjinin bir k�sm� atmosfere geri g�nderilir.
3. G�ne�ten gelen enerjinin bir k�sm� yery�z�ne ula�madan atmosferden uzaya geri d�ner.
4. Is�nan yery�z�nden bir k�s�m enerji uzun dalgal� ��nlar h�linde atmosfere verilir. Bu enerjinin bir k�sm� atmosferdeki sera gazlar� taraf�ndan tutulur. Bu tutulan enerji atmosferin alt k�s�mlar�n� �s�t�r. Bu �s�nma atmosferin sera etkisidir.
5. Sera gazlar� taraf�ndan tutulan enerjinin bir k�sm� yeniden uzaya geri verilir.
6. Yery�z�nden uzaya verilen enerjinin bir k�sm� do�rudan uzaya gider.

Karbondioksit (CO2) ve Di�er Sera Gazlar�n�n Etkisi
K�resel �s�nma �zerinde etkili olan sera gazlar� aras�nda CO2�in ayr� bir yeri ve ayr� bir �nemi vard�r. Karbondioksit (CO2) G�ne�ten do�rudan gelen k�sa dalgal� ��nlar� b�y�k �l��de ge�irdi�inden, ancak yerden verilen uzun dalgal� ��nlar� tuttu�undan, atmosferin alt k�s�mlar�n�n �s�nmas�nda �ok �nemli rol oynayan bir sera gaz�d�r. Bilindi�i gibi atmosferdeki karbondioksit miktar�, birinci derecede fosil yak�tlar�n �e�itli alanlarda kullan�m� sonucunda, h�zl� bir bi�imde artmaktad�r. Bununla birlikte ormans�zla�ma ve �zellikle de tropikal ya�mur ormanlar�ndaki a��r� tahribat, ayr�ca d�nyan�n di�er b�lgelerindeki orman �rt�lerinin yerini alan yeni bitki �rt�s�n�n de bu art��a katk�da bulunmas�d�r.

�klim De�i�ikliklerinin T�rkiye �zerindeki Olas� Etkileri
Bilim adamlar�na g�re olas� bir iklim de�i�ikli�inin �lkemizde neden olabilece�i �evresel ve sosyoekonomik sorunlar a�a��daki �ekilde �zetlenebilir:
� S�cak ve kurak devrelerin s�resindeki ve �iddetindeki art��, kurakl�k ve ��lle�me ile tuzlanma ve erozyon gibi olaylar� h�zland�racakt�r.
� �klim ku�aklar�n�n kuzeye kaymas� sonucu T�rkiye, daha s�cak ve kurak iklim ko�ullar�n�n etkisinde kalabilecektir.
� T�rkiye�nin mevcut su kaynaklar� sorununa yeni sorunlar eklenecek, i�me ve kullanma suyunda b�y�k s�k�nt�lar ya�ayacakt�r.
� Tar�msal �retim potansiyeli de�i�ebilecektir. (Bu de�i�iklik b�lgesel ve mevsimsel farkl�l�klarla birlikte, t�rlere g�re bir art�� ya da azal�� bi�iminde olabilir).
� Karasal ekosistemler ve tar�msal �retim sistemleri, zararl�lardaki ve hastal�klardaki art��tan zarar g�rebilecektir.
� S�cakl�ktaki art�� insan ve hayvan sa�l�� zerinde olumsuz etkiler yapacak, a��r� s�caktan kaynaklanan hastal�k ve �l�m oranlar� artacakt�r.
� Deniz seviyesi y�kselmesine ba�l� olarak T�rkiye�nin yo�un yerle�me, turizm ve tar�m alanlar�n�n yer ald�� al�ak alanlar� su alt�nda kalacakt�r.
� Mevsimlik kar ve kal�c� kar-buz �rt�s�n�n kaplad�� alanlarda, erimelere ba�l� olarak kar ��lar�, sel ve ta�k�n olaylar�nda art�� olacakt�r.
� Deniz ak�nt�lar�ndaki de�i�meler, deniz ekosistemleri �zerinde olumsuz etkiler yaratacak, deniz �r�nleri azalacakt�r.

��phesiz k�resel iklimde g�r�lebilecek bir de�i�iklik, T�rkiye�nin de�i�ik b�lgelerini farkl� bi�imde etkileyecektir. T�rkiye�nin �zellikle ��lle�me tehdidi alt�ndaki yar� kurak ve yar� nemli �zelli�e sahip; �� Anadolu, G�neydo�u Anadolu, Ege ve Akdeniz b�lgelerinde tar�m, ormanc�l�k ve su kaynaklar� a��s�ndan daha olumsuz sonu�lar g�r�lecektir. Son y�llarda T�rkiye ormanlar�nda toplu a�a� kurumalar�n�n, zararl� b�cek salg�nlar�n�n ve yang�nlar�n artt�� bilinmektedir. �klim de�i�ikli�ine ba�l� olarak kurakl�k derecesinin artmas�, bu olaylar� daha da h�zland�racakt�r.

�lgili Linkler
Birle�mi� Milletler �klim De�i�ikli�i �er�eve S�zle�mesi resmi internet sitesi
�klim De�i�ikli�i �er�eve S�zle�mesi, Kyoto Protokol� ve di�er s�zle�meler
Sekretaryaya sunulan Birinci Ulusal Rapor
www.tbmm.gov.tr/develop/owa/komisyonlar_sd.komisyon_bilgi?p_kom_kod=10
www.ipcc.ch
www.cdm.unfccc.int
www.unfccc.int/ttclear/jsp/index.jsp
www.iea.org
www.csb.gov.tr/gm/cygm/index.php
www.oecd.org/environment
www.europa.eu/policies-activities/index_en.htm

Sayfa Ba��na D�n | Anasayfa

�klim De�i�ikli�i Nedir?